Dạo gần đây, cái cụm từ "kết nối ruột-não" (gut-brain connection) đang hot rần rần, vì người ta phát hiện ra rằng sức khỏe tiêu hóa của mình ảnh hưởng cực kỳ lớn đến tâm trạng và sức khỏe tinh thần. Một thread trên Twitter của anh Dan Murray-Serter đã đào sâu vào chủ đề này, từ lịch sử đến khoa học hiện đại, và bật mí nhiều điều thú vị về mối quan hệ này.

Thread mở đầu bằng một câu khẳng định nghe "chất chơi người dơi": "Cảm giác ruột gan mách bảo là có thật nha!". Câu này như kiểu "mở bát" cho một cuộc thảo luận về cách mà ruột và não giao tiếp với nhau. Từ thế kỷ 16, bác sĩ người Flemish Andreas Vesalius đã nghi ngờ rằng ruột và não có liên quan, và ông ấy còn bảo rằng dạ dày được "kết nối với não qua dây thần kinh". Nghe xưa xưa vậy thôi chứ đây chính là nền tảng để chúng ta hiểu về cái gọi là "trục ruột-não" (gut-brain axis) ngày nay đó nha.

Nhảy qua thế kỷ 20, nhà hóa sinh người Áo-Mỹ Otto Loewi đã phát hiện ra dây thần kinh phế vị (vagus nerve) – một "đường cao tốc" kết nối ruột và não. Dây thần kinh này giúp hai bên "tám chuyện" qua lại, ảnh hưởng đến tâm trạng, trí nhớ, và cả sức khỏe tinh thần của tụi mình nữa

Thread còn nhắc đến Hệ Thần Kinh Ruột (Enteric Nervous System – ENS), hay còn gọi là "bộ não thứ hai" của cơ thể. Hệ này có khoảng 500 triệu tế bào thần kinh, tự xử lý các chức năng tiêu hóa mà không cần "xin phép" não chính, nhưng vẫn giữ liên lạc với hệ thần kinh trung ương qua dây thần kinh phế vị. Nghe mà thấy ruột mình cũng "xịn sò" ghê ha!

Một tiết lộ gây sốc: 90% serotonin của cơ thể – chất dẫn truyền thần kinh giúp điều chỉnh tâm trạng – được sản xuất ở ruột, chứ không phải ở não!. Vậy nên, ruột khỏe thì tâm trạng mới "phơi phới" được nha

Ngoài ra, hệ vi sinh vật đường ruột (gut microbiome) – cái "hệ sinh thái" vi khuẩn trong ruột – cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Nghiên cứu cho thấy sự thay đổi trong hệ vi sinh này có thể liên quan đến lo âu, trầm cảm, và các rối loạn tâm lý khác. Nói cách khác, "team vi khuẩn" trong ruột mà mất cân bằng thì tâm trạng cũng dễ "tụt mood" lắm

Thread còn nhấn mạnh rằng: não ảnh hưởng đến ruột, mà ruột cũng ảnh hưởng ngược lại đến não. Stress, cảm xúc, hay suy nghĩ tiêu cực đều có thể làm rối loạn hệ vi sinh vật và quá trình tiêu hóa. Nên muốn đầu óc minh mẫn, cảm xúc ổn định thì phải chăm sóc ruột cho tốt nha

Một yếu tố khác cũng đáng lưu ý là viêm ruột. Viêm ở ruột có thể gây ra "não mù sương" (brain fog), trầm cảm, và lo âu. Ruột và não mà "dính chưởng" ở đâu thì cả cơ thể cũng bị ảnh hưởng theo

Vậy làm sao để ruột khỏe, não cũng khỏe? Thread gợi ý vài tips đơn giản mà hiệu quả: ăn nhiều chất xơ, thực phẩm nguyên chất, và chất béo lành mạnh; hạn chế đường và đồ ăn chế biến sẵn; bổ sung probiotics hoặc ăn đồ lên men; giảm stress bằng thiền hoặc mindfulness; và ngủ đủ giấc nha

Tóm lại, kết nối ruột-não là một mối quan hệ phức tạp nhưng cực kỳ quan trọng. Chăm sóc ruột không chỉ giúp tiêu hóa tốt mà còn giúp tâm trạng và sức khỏe tinh thần "lên hương". Hiểu và nuôi dưỡng mối quan hệ này, tụi mình sẽ sống khỏe hơn, vui hơn, và cân bằng hơn.

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về chủ đề này, follow anh Dan Murray-Serter để hóng thêm mấy insights hay ho về thói quen, chăm sóc não, năng suất, sức khỏe tinh thần, và khởi nghiệp nha Ngoài ra, subscribe newsletter "Science of Success" của ảnh để học cách biến khoa học thành chiến lược sống hiệu quả nữa

Nhớ nha, ruột không chỉ là nơi tiêu hóa đồ ăn, mà còn là "bạn thân" của não trong việc giữ cho tụi mình khỏe mạnh và hạnh phúc!