Mới đây, Yasser Elsaid (@yasser_elsaid_) đã có một tweet cực chất, nói về tương lai của khởi nghiệp: "chúng ta đang sống trong thời đại của các công ty tự lực thế hệ mới, nơi mà các founder nắm trọn quyền kiểm soát tầm nhìn của mình. steve jobs tiếp theo đang xây dựng công ty ngay lúc này, và khả năng cao là tự lực." Nghe mà thấy đúng ghê, nhất là trong bối cảnh kinh tế hiện tại, khi mà cách startup gọi vốn và giữ quyền kiểm soát đang thay đổi chóng mặt.

Tự lực (hay bootstrapping) là kiểu khởi nghiệp "có gì chơi nấy", dùng tiền túi hoặc doanh thu từ những khách hàng đầu tiên để nuôi công ty. Cách này đang ngày càng được nhiều founder ưa chuộng vì nó cho phép họ giữ toàn quyền kiểm soát tầm nhìn và hướng đi của mình. Như Yasser nói, hành trình của các công ty tự lực thường đi qua các giai đoạn: từ tự bỏ tiền túi, dùng doanh thu khách hàng để phát triển, và nếu cần thì mới vay vốn hoặc gọi vốn sau này. Cách làm này không chỉ giúp các founder độc lập hơn mà còn tạo cảm giác "công ty này là của mình" rất mạnh mẽ.

Cổ phần là "chìa khóa vàng" trong thế giới startup, vừa là động lực cho founder, vừa là phần thưởng cho nhân viên. Nhưng như Yasser nhấn mạnh, giữ quyền kiểm soát cổ phần là cực kỳ quan trọng nếu bạn muốn công ty đi đúng hướng mình vạch ra. Trong khi gọi vốn từ quỹ đầu tư (venture capital) có thể khiến cổ phần bị pha loãng và tầm nhìn bị "bẻ lái", thì tự lực lại là một lựa chọn sáng suốt. Giữ được nhiều cổ phần, founder sẽ có tiếng nói lớn hơn trong các quyết định chiến lược, tạo ra một văn hóa sáng tạo và bền bỉ.

Từ giờ đến 2024, dự đoán là việc gọi vốn sẽ vẫn khó khăn. Nhiều startup đang "đứng hình" vì không kiếm được tiền sau một thời gian dài. Đây chính là lý do Yasser cho rằng tự lực là con đường khả thi hơn. Dựa vào nguồn lực của mình và doanh thu từ khách hàng, các founder có thể "lách" qua những khó khăn của thị trường mà vẫn giữ được sự tự chủ. Xu hướng các công ty tự lực đang lên ngôi, cho thấy mô hình gọi vốn truyền thống đang dần bị "soi xét" và thay thế bằng những cách làm bền vững hơn.

Càng ngày, các công ty nhỏ gọn, hiệu quả và tự lực càng được ưa chuộng. Có thể trong tương lai, những vòng gọi vốn khủng sẽ không còn là tiêu chuẩn vàng nữa, mà thay vào đó, tự lực sẽ trở thành "trend". Yasser nói đúng, thế hệ founder tiếp theo sẽ ưu tiên kiểm soát và tầm nhìn hơn là chạy theo tiền từ bên ngoài.

Đối với founder, việc quản lý cổ phần là một bài toán khó nhưng cực kỳ quan trọng. Nếu chia cổ phần quá tay, bạn có thể mất quyền kiểm soát và công ty sẽ đi chệch hướng. Yasser nhấn mạnh rằng việc giữ quyền kiểm soát là cốt lõi của một founder thực thụ. Bằng cách phân bổ cổ phần một cách khôn ngoan, bạn vừa giữ được tầm nhìn của mình, vừa tạo động lực cho đội ngũ.

Tóm lại, tweet của Yasser Elsaid đã nắm bắt được một khoảnh khắc chuyển mình trong thế giới khởi nghiệp. Khi các công ty tự lực ngày càng nổi bật, việc tập trung vào quyền kiểm soát, quản lý cổ phần thông minh và phát triển bền vững sẽ định hình tương lai của kinh doanh. Thời đại của các công ty tự lực thế hệ mới không chỉ là một xu hướng, mà còn là minh chứng cho sự sáng tạo và kiên cường của những người dám đi con đường riêng.