Thời buổi công nghệ len lỏi vào từng ngóc ngách cuộc sống, mấy chuyện từng bị coi là "cấm kỵ" giờ lại thành chuyện thường ngày ở huyện. Mới đây, một thread trên Twitter của @signulll đã làm dậy sóng khi bàn về chuyện này, chỉ ra cách mà các ứng dụng và công cụ công nghệ đã "bình thường hóa" những hành vi từng bị dè bỉu. Nói trắng ra, mấy cái app này như đang bảo: "Ơ, giờ thế này là ổn rồi nha!"

Ví dụ, mạng xã hội đã biến chuyện "kể lể đời tư" từ một hành vi bị chê bai thành... nghề kiếm cơm. Cái cách mà mấy nền tảng này được thiết kế khiến người ta cứ muốn chia sẻ nhiều hơn, dẫn đến một văn hóa mà ranh giới giữa "cái riêng tư" và "cái công khai" ngày càng mờ nhạt. Đây không chỉ là thay đổi về hành vi, mà còn là sự thay đổi tận gốc rễ về cách chúng ta nhìn nhận quyền riêng tư trong thời đại số.

Mấy công cụ năng suất như kiểu Slack, Teams, hay email công ty đã "bình thường hóa" chuyện phải luôn luôn sẵn sàng 24/7. Kết quả? Mệt mỏi, kiệt sức, và chán việc. Dù mấy app này được tạo ra để giúp làm việc hiệu quả hơn, nhưng nó lại làm mờ ranh giới giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Tuy nhiên, cũng có vài công ty bắt đầu nhận ra tầm quan trọng của việc làm linh hoạt, nên hy vọng là vẫn có cách để cân bằng lại.

Mấy app hẹn hò như Tinder, Bumble đã làm cho mấy hành vi như "bốc hơi" (ghosting) trở thành chuyện thường ngày. Cái việc có thể "quẹt" cả trăm người trong vài phút đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận tình yêu và giá trị bản thân. Một nghiên cứu của BeHive Consulting chỉ ra rằng, đại dịch còn làm tăng tốc mấy thay đổi này, khi mà video call và mấy cuộc trò chuyện "cho vui" trở thành tiêu chuẩn mới, thay thế cho những kỳ vọng truyền thống trong chuyện hẹn hò.

Nghe đến mấy app như Granola, có thể ghi âm người khác mà không cần xin phép, là thấy rợn người rồi. Một nghiên cứu còn tiết lộ rằng có hàng ngàn app có thể ghi lại màn hình điện thoại mà không cần sự đồng ý của người dùng. Cái này không chỉ là vấn đề đạo đức mà còn là vấn đề pháp lý. Nếu người dùng ngày càng nhận thức rõ quyền riêng tư của mình, thì mấy vụ này chắc chắn sẽ gây ra làn sóng phản đối dữ dội.

Nghiên cứu cho thấy, văn hóa có ảnh hưởng lớn đến việc nội dung nào sẽ "viral" trên mạng xã hội. Người dùng thường thích tương tác với những nội dung thách thức giá trị văn hóa của họ. Điều này giải thích tại sao một số hành vi được các app "đẩy lên" lại dễ dàng trở thành bình thường, vì nó hoặc là hợp với, hoặc là thách thức mấy chuẩn mực xã hội hiện tại.

Tóm lại, chuyện công nghệ "bình thường hóa" hành vi là một vấn đề phức tạp, từ quyền riêng tư, văn hóa, cho đến cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Khi chúng ta đang sống trong thời đại này, cần phải tỉnh táo để hiểu rõ những thay đổi này đang dẫn chúng ta đi đâu. Thread của @signulll là một lời nhắc nhở đúng lúc về sức mạnh của công nghệ trong việc định hình chuẩn mực xã hội, và cũng là lời cảnh tỉnh để chúng ta suy nghĩ kỹ về những hành vi mà mình chấp nhận, cũng như ranh giới mà mình sẵn sàng thay đổi vì cái gọi là "tiến bộ."