Trong một tweet đầy suy ngẫm, Tim Ferriss đã thả một câu quote cực chất: "Mọi thứ, từ một lời mời làm việc đến một lời cầu hôn, đều là nói 'có' với một thứ và 'không' với hàng trăm ngàn cơ hội khác." Nghe thấm không? Câu này tóm gọn cái bản chất của việc ra quyết định trong thế giới siêu tốc ngày nay, nơi mà cơ hội mới cứ như mồi câu, dễ khiến ta sa vào cái bẫy "ôm đồm" không lối thoát.

Insight của Ferriss nhắc nhở tụi mình rằng, mỗi lần gật đầu đồng ý với một thứ, là tụi mình đang tự tay đóng sập cửa với cả tá cơ hội khác. Nghe thì có vẻ triết lý, nhưng thực tế nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần và thể chất của tụi mình. Nghiên cứu chỉ ra rằng, ôm đồm quá nhiều việc có thể dẫn đến stress, mệt mỏi cảm xúc, thậm chí là mấy vấn đề sức khỏe như mất ngủ. Cảm giác như bị "bao vây" bởi trách nhiệm, lúc nào cũng thấy ngộp thở và không hài lòng với lựa chọn của mình.

Vậy làm sao để không bị "ngộp"? Bí kíp là phải biết ưu tiên cái gì quan trọng. Một cách hay ho là dùng phương pháp Eisenhower, chia việc ra làm 4 loại: gấp và quan trọng, không gấp nhưng quan trọng, gấp nhưng không quan trọng, và không gấp không quan trọng. Tập trung vào cái thực sự đáng làm, tụi mình sẽ đưa ra quyết định có tâm hơn. Cái này hợp rơ với thông điệp của Ferriss: chọn lọc kỹ càng trước khi cam kết.

Ferriss cũng hay nhấn mạnh về việc sống có chủ đích, thay vì phản ứng theo quán tính. Trong mấy cuộc trò chuyện với các "cao thủ" như Greg McKeown, ông hay bàn về "Essentialism" – kiểu sống chỉ tập trung vào cái cốt lõi, bảo vệ thời gian của mình khỏi mấy thứ linh tinh. Nghe thì đơn giản, nhưng nó đòi hỏi tụi mình phải cân nhắc kỹ: cái lợi của cơ hội này có đáng với thời gian và năng lượng mình bỏ ra không?

Thêm nữa, tụi mình hay bị cái nỗi sợ bị từ chối hoặc muốn được công nhận kéo vào cái bẫy ôm đồm. Hiểu được mấy động lực tâm lý này sẽ giúp tụi mình tỉnh táo hơn khi quyết định. Một bài viết gần đây trên Harvard Business Review gợi ý vài mẹo hay ho, như là: đo xem mình có hào hứng với cơ hội đó không, hay ước lượng xem nó sẽ ngốn bao nhiêu thời gian. Đặt ra mấy nguyên tắc cá nhân dựa trên điểm mạnh và nguồn năng lượng của mình cũng là cách hay để "lướt sóng" giữa biển lựa chọn.

Cuối cùng, mỗi quyết định tụi mình đưa ra không chỉ ảnh hưởng đến hiện tại, mà còn định hình tương lai. Ý tưởng về "cơ hội bị bỏ lỡ" (opportunity cost) là cốt lõi của chuyện này. Thông điệp của Ferriss nghe cực thấm trong một thế giới đầy xao nhãng và áp lực. Hiểu được cái giá của sự cam kết và những gì mình đang từ bỏ, tụi mình sẽ sống có ý thức và trọn vẹn hơn.

Tóm lại, thread của Tim Ferriss là một lời nhắc nhở cực kỳ cần thiết: hãy biết nói "không" với những cơ hội không phù hợp với giá trị và mục tiêu của mình. Bằng cách áp dụng mấy kỹ thuật ưu tiên, hiểu rõ động lực của bản thân, và nhận ra cái giá thật sự của sự cam kết, tụi mình sẽ đưa ra quyết định sáng suốt hơn. Hãy bảo vệ thời gian và năng lượng của mình, để mỗi lần nói "có" là một lựa chọn có chủ đích, chứ không phải chỉ là phản xạ vô thức. Deal không? 😉