Trong thế giới startup đầy sôi động, việc gọi vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) luôn là một "miếng mồi ngon" khiến nhiều founder lao vào như thiêu thân. Nhưng mà, Rihards Piks, trong một thread Twitter gần đây, đã chia sẻ một góc nhìn "ngược dòng" dựa trên 18 tháng kinh nghiệm làm việc tại một quỹ VC. Những bài học của anh ấy cho thấy rằng hiểu rõ cách vận hành của VC có thể thay đổi chiến lược và thành công của startup một cách đáng kể.

Piks mở đầu bằng việc liệt kê 5 bài học "đắt xắt ra miếng" mà anh ấy rút ra được trong thời gian làm việc ở VC, nhấn mạnh rằng nhiều công ty nhìn thì "xịn sò" trên giấy tờ lại thất bại, trong khi những công ty "nhàm chán" lại sống khỏe. Điều này khá hợp lý khi nhìn vào thống kê: có đến 80% startup thương mại điện tử thất bại, mà lý do chính là thiếu phân tích thị trường. Founder nên tập trung vào việc giải quyết vấn đề thực tế và phát triển bền vững thay vì chỉ chăm chăm làm mấy bài pitch "bóng bẩy" nhưng không có chiều sâu

Một trong những bài học quan trọng nhất mà Piks chia sẻ là cái gọi là "Funding Trap" (Bẫy gọi vốn). Anh ấy mô tả một kịch bản quen thuộc: startup gọi vốn, tuyển người ầm ầm, tiêu tiền như nước, tạo ra mấy cái biểu đồ tăng trưởng đẹp như mơ nhưng lại có unit economics (kinh tế đơn vị) tệ hại. Nghe quen không? Đúng vậy, doanh thu mà không có lợi nhuận thì chẳng khác gì "đốt tiền để làm marketing đắt đỏ". Thống kê cũng chỉ ra rằng 29% startup thất bại vì hết tiền, nên việc duy trì một mô hình tài chính bền vững là cực kỳ quan trọng

Piks nhấn mạnh rằng những doanh nghiệp tốt nhất là những doanh nghiệp bắt đầu có lãi, duy trì có lãi, và mở rộng một cách cẩn thận. Điều này hoàn toàn khớp với lời khuyên từ các chuyên gia tài chính: tỷ lệ giá trị vòng đời khách hàng (LTV) trên chi phí thu hút khách hàng (CAC) nên đạt mức 3:1 để đảm bảo lợi nhuận. Tập trung vào unit economics giúp founder dự đoán được sự ổn định tài chính và tránh được cái bẫy tăng trưởng nhanh nhưng không bền vững

Piks cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của hiệu quả vận hành. Những công ty thành công thường có quy trình đơn giản, unit economics rõ ràng, và khách hàng quay lại đều đặn. Nghe thì có vẻ "nhàm chán", nhưng chính sự đơn giản này lại là chìa khóa để tối ưu hóa nguồn lực và cải thiện lợi nhuận. Đôi khi, "ít mà chất" lại là con đường đúng đắn

Thread của Piks cũng đề cập đến sự khác biệt giữa việc chạy theo thị trường "nóng" và việc giải quyết vấn đề thực tế. Anh ấy chia startup thành hai loại: loại "đốt tiền" của nhà đầu tư để tăng trưởng bằng mọi giá, và loại tự thân vận động, phát triển bằng cách giải quyết nhu cầu thực sự của thị trường. Điều này rất quan trọng, vì 42% startup thất bại là do không hiểu rõ nhu cầu thị trường. Chiến lược thu hút và giữ chân khách hàng hiệu quả chính là chìa khóa để sống sót lâu dài

Cuối cùng, Piks khuyến khích các founder nên chuyển hướng sang bootstrapping (tự lực cánh sinh) thay vì chỉ dựa vào vốn đầu tư. Cách này giúp bạn giữ quyền kiểm soát và giảm thiểu rủi ro từ việc phụ thuộc vào nguồn vốn bên ngoài. Theo Cục Quản lý Doanh nghiệp Nhỏ (SBA), tự tài trợ là cách tốt nhất cho các startup giai đoạn đầu, khi nhu cầu vốn còn thấp, giúp giảm áp lực trả nợ hoặc chia sẻ cổ phần

Những bài học từ kinh nghiệm VC của Rihards Piks thực sự là kim chỉ nam quý giá cho các founder. Bằng cách tập trung vào thực hành bền vững, hiểu rõ unit economics, và ưu tiên giải quyết nhu cầu thực tế của thị trường, các founder có thể điều hướng thế giới startup đầy phức tạp một cách hiệu quả hơn. Như Piks đã nói, những bài học kinh doanh tốt nhất thường đến từ việc quan sát người khác thất bại, và học từ những thất bại đó chính là cách để xây dựng những công ty bền vững và thành công